Tìm hiểu về trầm hương Việt Nam – Trầm hương có mấy loại?

Cây trầm hương và gỗ trầm hương là tên gọi có lẽ như không quá xa lạ với nhiều người. Trầm hương được sử dụng rất nhiều trong cuộc sống của người dân Việt Nam. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ về loại cây này như xuất xứ của trầm hương như thế nào? Trầm hương có mấy loại? Trầm hương tự nhiên khác với trầm hương nuôi cây như thế nào? Để hiểu rõ hơn, xin mới quý bạn đọc cùng trầm hương Bảo Lộc tìm hiểu tất tần về trầm hương nhé.

Trầm hương là gì?

Trầm hương là tên gọi chung của một loài thực vật trong họ Dó (Aquilaria), bao gồm 17 loài, phân bố lẻ tẻ ở các nước Châu Á như: Việt Nam, Campuchia, Thái Lan, Lào, Indonesia, Brunei, Trung Quốc, Malaysia và Philippines.

Theo quan niệm của người xưa, trầm hương được tạo nên do mùi trầm hương bay theo gió và đáp xuống vết thương trên cây Dó Bầu, được trộn với nhựa cây chảy ra từ vết thương và hình thành theo thời gian tạo thành hạt trầm hương, có chứa Tinh thần của trời. Tuy nhiên, khoa học định nghĩa các đặc tính của cây trầm hương như sau:

Cây Trầm hương là một loại cây gỗ có chứa chất mộc sinh ra từ thân cây Dó mọc trong rừng già ở miền Nam Việt Nam. Khi cây Dó bị tác động (do chiến tranh, thiên tai, sự tàn phá của con người …), cây sẽ tiết ra chất nhựa để làm lành vết thương trên thân cây, gỗ dầu bị hư hỏng trở thành gỗ quý với tên gọi là gỗ trầm hương.

Vì vậy, đây cũng là đặc tính giúp người đi tìm trầm hương (hay còn gọi là phu Trầm) tìm được cây có trầm hương, những cây này thường là những cây bị bom đạn, những cây bị bão, sét đánh gãy trong chiến tranh. Đặc điểm chung của cây trầm hương có thể kể đến như sau:

• Chiều cao: từ 6 đến 20 mét
• Chiều dài của lá: từ 5 đến 11 cm
• Chiều rộng của lá: từ 2 đến 4 cm
• Màu sắc của hoa: xanh, vàng
• Chiều dài quả gỗ: từ 2,5 đến 3 cm

Trong thế giới tự nhiên, một số loại cây Dó có tuổi đời hơn 100 năm với thân cây hoàn toàn mạnh khỏe. Nếu chặt hạ cây thì uổng, vì nó không có giá trị gì khác ngoài làm củi. Gỗ cây có tính mềm nên không đủ chất lượng để cho ra các sản phẩm làm từ gỗ.

Cây trầm hương phân bố ở đâu?

Như đã đề cập, cây trầm hương phân bố rải rác ở khu vực các nước châu Á, trong đó có Việt Nam, bán đảo Mã Lai, miền Bắc Ấn Độ, vùng đảo Sumatra (Indonesia), Trung Quốc, đảo Borneo và New Guinea.

Tại Việt Nam, cây Dó Bầu mọc rải rác ở các tỉnh thành như: Thanh Hóa, Tuyên Quang, Hà Tĩnh, Nghệ An và các tỉnh từ Quảng Bình trở vào phía Nam cho đến đảo Phú Quốc. Chất lượng trầm hương Việt từ lâu được đánh giá là loại trầm có chất lượng hàng đầu. Tuy nhiên, hiện tại trầm hương tự nhiên rơi vào trạng thái khan hiếm ở Việt Nam bởi việc khai thác quá mức dẫn đến cạn kiệt.

Thay vào đó, với sự phát triển không ngừng của công nghệ tạo cây trầm hương, chất lượng sản phẩm trầm hương ngày càng tốt hơn, độ cơm ngày càng dày nên dễ dàng tạo ra nhiều loại đồ thủ công mỹ nghệ từ trầm hương như trầm cảnh, vòng tay, vòng đeo cổ.

Tuy nhiên để tạo thành trầm hương được đánh giá cao về chất cần phải có thời gian từ hàng chục đến hàng trăm năm mới có được những khối trầm hương chất lượng cao.

Ngày nay, trầm hương nuôi trồng chỉ mất từ ​​7 đến 10 năm nên chất lượng và giá trị không cao, thông thường sẽ được dùng làm nguyên liệu để chiết xuất tinh dầu và hương trầm, những loại cây có chất lượng cao và kích thước lớn sẽ sử dụng làm trầm cảnh.

Đặc điểm của gỗ trầm hương tự nhiên?

Ngày nay, bên cạnh các loại gỗ trầm hương tự nhiên với giá trị cao thì vẫn còn các loại gỗ trầm hương được nuôi trồng với giá trị thấp hơn. Vậy làm sao để phân biệt đâu là cây gỗ tự nhiên và đâu là cây gỗ do con người nuôi trồng? Dưới đây là một số đặc điểm có thể giúp bạn xác định được đâu là loại tự nhiên.

Màu sắc

Phụ thuộc vào mức độ nhiễm dầu của cây mà phần gỗ (gọi là trầm hương) sẽ có những gam màu khác biệt nhau. Gỗ cây dó bầu bình thường có màu trắng ngà, và khi nhiễm dầu nó sẽ chuyển sang các màu vàng hay màu nâu hoặc màu đen, tùy thuộc vào mức độ nhiễm dầu chứa trong gỗ. Nói chung, tinh dầu càng nhiều thì màu càng đậm.

Nếu cây có mức độ nhiễm dầu đạt mức 80% – 90% thì sẽ được gọi là trầm loại 1. Loại trầm này sẽ bị chìm trong nước nên được đặt tên là trầm chìm nước.

Mùi vị

Có thể nói gỗ trầm hương có mùi vô cùng đặc biệt và rất đặc trưng. Và nhờ vào nét đặc trưng trong mùi vị nên người ta sẽ dựa vào đặc tính này để xác định gỗ trầm hương tự nhiên một cách chính xác nhất. Theo sự phân bố của cây, mùi thơm nó tạo ra sẽ khác nhau. Tuy nhiên, trầm hương về cơ bản thường có vị đắng.

Nhìn chung, nếu khối gỗ có chứa lượng lớn tinh dầu trầm hương thì khi đốt lên sẽ nhận biết được mùi thơm của trầm hương, vị ngọt trầm, ấm, không hắc mùi, mức độ lưu giữ lâu. Màu khói trắng và bay thẳng đứng.

Hơn nữa, nếu một khối trầm tạo ra mùi thơm sống thì mùi của trầm sẽ là mùi thơm nhẹ, thanh và mát như mùi của mật ong hòa quyện cùng cỏ hoa. Dư vị hương thơm của mùi hương trầm khó có thể diễn tả hết được.

Hãy chú ý rằng khi đốt thử trầm nên đốt dưới lửa xanh và chọn những khu vực nhiễm dầu cao để đốt sơ để tận hưởng hết hương vị  tự nhiên của trầm hương. Và không được đốt thành lửa lớn vì đốt kiểu này sẽ làm cháy dầu, khét, mùi thơm cũng giảm đi rất nhiều.

Giá bán

Giá trầm hương tự nhiên cao hơn trầm hương nuôi, vì trầm hương tự nhiên có tính quý hiếm và giá trị trong quá trình hình thành. Hiện giá trầm hương tự nhiên trên thị trường có mức từ 6.000 – 6.500 USD / kg, còn giá tinh dầu khoảng 80.000 USD/ lít.

Đặc điểm của cây trầm hương nuôi cấy (trầm hương nhân tạo)

Cây dó bầu được trồng bị tác động trực tiếp vào thân cây (khoan, đục…) làm cây bị tổn thương, cây tiết ra tinh dầu từ đó tạo thành trầm hương. Do chủ động tạo trầm nên trầm hương nhân tạo dần trở nên phố biến hơn, giá thành thấp hơn trầm hương tự nhiên.

Hiện giá trầm hương trồng dao động từ 700-1000 USD/ kg và là loại trầm hương nuôi cấy cao cấp. Theo độ tuổi của trầm hương và hàm lượng tinh dầu trong gỗ mà giá trầm hương sẽ khác nhau.

Trầm hương có mấy loại? Phân loại trầm hương

Có nhiều người thắc mắc rằng gỗ trầm hương có mấy loại. Và có thể nói rằng, hiện nay trên thị trường trầm hương thì ta có thể chia ra thanh 3 loại chính:

Hạng nhất – Kỳ Nam

Trầm hương Kỳ Nam hay còn gọi là trầm hương hạng 1. Trầm hương Kỳ Nam được cho là loại có chất lượng tốt nhất. Vì gỗ có nhiều tinh dầu nên gỗ mềm, đàn hồi tốt. Khi nếm sẽ có đủ vị chua, đắng, cay, ngọt. Giữ lâu sẽ bị tê lưỡi ở nơi tiếp xúc, và đây sẽ được gọi là trầm hương Kỳ Nam.

Hương thơm của Kỳ Nam rất nồng và đậm là do hàm lượng tinh dầu trong gỗ rất cao, loại dầu này trông giống như mật ong bám vào gỗ. Kỳ nam khi đốt lên tỏa ra mùi thơm rất đặc biệt, làn khói có màu xanh bay thẳng và bay rất lâu. Theo bảng xếp hạng, kỳ nam được chia thành bốn loại: Bạch Kỳ, Thanh Kỳ, Huỳnh Kỳ và Hắc Kỳ.

• Bạch Kỳ: có màu trắng ngà, màu xám nhạt. Loại này cực kỳ quý hiếm, rất khó được tìm thấy và có giá trị vô cùng lớn.
• Thanh Kỳ: có màu xanh xám với ánh lục. Thanh Kỳ rất hiếm và có giá trị lớn, chỉ đứng sau Bạch Kỳ.
• Huỳnh Kỳ: có màu vàng sẫm hoặc vàng nâu, trầm Huỳnh Kỳ cũng rất hiếm và có giá trị xếp sau Thanh Kỳ.
• Hắc Kỳ: có màu đen hắc ín, loại này cũng rất quý và có giá trị đứng sau Huỳnh Kỳ.

Hạng hai – Trầm Hương

Trầm hay còn được phân loại là trầm hương hạng nhì. Chất lượng loại này cao nhưng lượng dầu ít hơn Kỳ Nam. Trầm hương thường có vị đắng và nồng, khi đốt có khói màu trắng, phân tán xung quanh và tan nhanh. Hiện nay trầm hạng hai được chia thành 6 loại dựa trên phẩm cấp như sau:

• Loại 1: là loại có sáp màu trắng, có giá trị lớn nhất trong 6 loại
• Loại 2: sắc của trầm hương loại 2 là sắc xanh đầu vịt, có giá trị đứng 2 và đứng sau loại 1
• Loại 3: là loại có sáp màu xanh với giá trị đứng thứ 3, sau loại 1 và loại 2
• Loại 4: trầm loại 4 có màu sáp là màu vàng và có giá trị đứng thứ 4
• Loại 5: loại 5 có màu sáp như màu lông hổ, có giá trị đứng thứ 5
• Loại 6: có màu vàng như đốm dầu, là loại có giá trị thấp nhất trong 6 loại

Hạng ba – Trầm Tốc

Đây là loại trầm hương hầu như không chứa nhiều dầu nên được đánh giá vào loại thấp nhất trong các loại trầm hương. Có nhiều loại trầm tốc tiêu biểu như là:

• Tốc đỉa: Tốc đỉa nằm ở nhóm tốc có chứa dầu cao ở các thớ gỗ, nhỏ cỡ ngón tay, đầu đũa hoặc tương đương kích thước của con đỉa
• Tốc dây: Tốc dây nằm trong nhóm tốc có mức nhiễm dầu đan xen với các vòng được hình thành trong các thớ gỗ, thường là hình tròn, dài và có hình dạng giống như rễ cây.
• Tốc hương: đây là nhóm có độ nhiễm dầu ở mức độ mảnh và tốc hương như cái tên của nó, có mùi hơn đặc biệt hơn các loại tốc khác.
• Tốc bi: các trầm tốc bị có độ nhiễm dầu ít, mỏng. Phần nhiễm dầu trải bao quanh các thớ gỗ theo hình dạng của tháp hoặc hình ống với kích thước lớn.
• Tốc banh: trầm tốc banh có mức độ nhiễm dầu khá lớn. Độ nhiễm dầu sẽ đi từ phía trong cây và ăn ra ngoài. Sau đó các tia dầu lan và thẩm thấu qua các tia còn lại.

Gỗ trầm hương có giá trị như thế nào?

Xét dưới góc độ phong thủy thì trầm hương được đánh giá là có tác dụng rất lớn. Không chỉ dừng lại ở đây, trầm hương còn là một vị thuốc được sử dụng trong sách y học cổ truyền để chữa nhiều bệnh, đồng thời là một vị thuốc bổ ích khí.

Với việc khai thác bừa bãi nên nguồn sự hiện diện của trầm hương tự nhiên ngày trở nên khan hiếm, cạn kiệt. Cũng chính vì vậy mà giá trị của trầm hương lại trở nên cao hơn bao giờ và sức hút của trầm hương không bao giờ suy giảm. Vì thế, cây trầm hương đã được đưa vaò danh sách cực kỳ nguy cấp, cần được bảo tồn trong tự nhiên.

Để nhận định và xác định giá trị của trầm hương, cần dựa vào các yếu tố sau: chất lượng dầu, nguồn gốc của cây, hình dạng và kích thước, chế độ hình thành dầu và nhiều yếu tố khác.

Trầm hương được sử dụng để làm gì?

Dùng làm vòng tay và chuỗi hạt

Vòng tay làm bằng trầm hương hỗ trợ thu hút vận may đến với bạn và đẩy xa tà pháp ra khỏi bạn một cách hiệu quả. Mặt khác, hương thơm trên vòng tay sẽ tạo cảm giác dễ chịu cho người dùng, tinh dầu thẩm thấu qua da mỗi ngày giúp cơ thể luôn khỏe mạnh. Nếu đeo vòng tay làm bằng trầm tự nhiên, khi tháo ra rồi bạn vẫn sẽ cảm nhận được hương thơm còn đọng lại.

Dùng làm tượng trầm hương

Tượng làm bằng trầm hương được sử dụng để trang trí trong ngôi nhà để tạo ra một không gian có nhiều năng lượng tích cực và thu hút các vượng khí từ bên ngoài vào. Nhiều người thường đặt tượng trầm hương ở nơi làm việc, tiếp khách, kinh doanh để thu hút tài lộc.

Trầm miếng và bột trầm hương

Dùng để đốt vào các dịp quan trọng như lễ lớn, thờ cúng gia tiên, lễ tân gia, làm ấm những căn nhà lâu không được sử dụng.

Làm nhang trầm hương

Ngày nay đâu đâu cũng thấy mùi hương này, sử dụng mọi lúc mọi nơi rất dễ dàng, đốt xong tỏa ra mùi thơm ngào ngạt, người xưa thường dùng mùi hương này để cầu tâm linh.

Sử dụng nhang trầm hương để đốt khi thưởng thức trà là một thói quen tuyệt vời. 2 loại nhang trầm được sử dụng nhiều là nhang trầm không tăm và nhang nụ là. Bên cạnh đó, nhang tăm và nhang vòng cũng có thể được dùng thường xuyên với nhiều mục đích sử dụng khác nhau.

Chiết xuất tinh dầu trầm hương

Tinh dầu trầm hương là loại chiết xuất đặc trưng và tinh túy nhất được chiết xuất từ ​trầm hương. Tinh dầu có thể được sử dụng để xông cùng các loại thảo mộc quý, và thường được sử dụng làm hương liệu trong nước hoa. Vì trong tinh dầu trầm hương có nhiều “chất” phenyl có tác dụng lưu hương và giúp hương thơm được lâu.

Làm túi trầm

Trầm hương có thể gói trong mỗi túi trầm gọi là túi trầm bình an. Các túi này sẽ tích hợp trọn vẹn tinh hoa của đất trời, thanh lọc không gian sống, loại bỏ tà khí, từ đó mang lại may mắn, tài vận cho gia chủ. Và với các túi trầm hương đỏ thì người mang sẽ có cuộc sống, tình yêu ấm áp vì màu đó là màu năng lượng tươi sáng, mang lại may mắn và sức khỏe.

Các cách xông hơi bằng trầm hương

Với mỗi loại trầm hương khác nhau ta có các cách xông khác nhau. Cho dù là phương pháp nào thì mục đích cuối cùng vẫn là đem lại tối đa hiệu quả của trầm hương. Có hai cách xông trầm hương hiện nay là: đốt trực tiếp bằng lửa và và đốt trầm hương bằng tiếp xúc nhiệt. Mỗi phương pháp sẽ có ưu điểm khác nhau.

Đốt trực tiếp bằng lửa

Ưu điểm của phương pháp đốt trực tiếp bằng lửa là:

• Rất dễ sử dụng
• Có thể ứng dụng cho các mục đích liên quan đến tâm linh vì khi đốt trực tiếp bằng lửa sẽ tạo ra khói.

Tiếp xúc nhiệt

Ưu điểm xông trầm hương qua tiếp xúc nhiệt là:

• Không tạo ra khói gây khó chịu
• Mùi hương của trầm hương được giữ ở nguyên bản
• Kéo dài thời gian sử dụng lâu hơn

Như vậy, tramhuongbaoloc.vn vừa chia sẻ đến bạn các kiến thức liên quan đến trầm hương cũng như xác định trầm hương có mấy loại. Trầm hương là cái tên không còn mấy xa lạ với rất nhiều người và nó mang lại rất nhiều công dụng cho cuộc sống con người.